De Nederlandse vereniging van raadsleden zet elke week een raadslid in de schijnwerpers. In Nederland werken ongeveer 8500 raadsleden. Het voelt daarom als een hele eer om hiervoor genomineerd te worden.
Lees hieronder het interview met Hanneke
Hanneke Koene
Naam: Hanneke Koene
Raadslid in de gemeente: Eijsden-Margraten
Raadslid sinds: november 2014
Partij: GroenLinks
Hoofdberoep: verhalenvanger/ondernemer
Twitter: @BoekenwurmMtrt
Facebook: Hanneke Koene
Instagram: @hanneke.koene
LinkedIn: Hanneke Koene
1. Waarom ben je raadslid geworden?
Het is me min of meer overkomen. Ik kwam met de politiek in contact doordat ik in een burgerinitiatiefgroep zat. GroenLinks vroeg me in 2010 als burgerraadslid. In november 2014 volgde ik het toenmalig raadslid op, omdat hij zich om gezondheidsredenen terugtrok.
2. De gemeenteraad is het hoogste politieke orgaan. Beleef je dat ook zo?
De gemeenteraad zou het hoogste orgaan moeten zijn, immers via de raad spreekt de burger. Toch merk ik in onze gemeente dat vooral het college in beeld is en de raad volgt.
3. Wat is volgens jou nodig om de gemeenteraad krachtiger en relevanter te maken?
We hebben een bestuur dat al jaren in dezelfde molen draait, wethouders en raadsleden die nog uit het pre-dualistisch tijdperk zijn. Het dualisme heeft daardoor nooit echt een voet aan de grond gekregen. De burgemeester zit in een spagaat omdat hij zowel aan het college als de raad is gebonden. Wat de raad nodig heeft is een eigen positie en niet een door coalitie gebonden groep waarmee automatisch een oppositie wordt gecreëerd. Dat verdeelt en leidt af van de inhoud.
De griffie is erg belangrijk. In de driehoek vertegenwoordigt de griffier de raad en is daar gelijkwaardig aan burgemeester en gemeentesecretaris, dat moet niet alleen op papier zo zijn. Wanneer daar geen goede afspraken over gemaakt worden, bestaat de kans dat het college de griffier als loopjongen richting raad gaat gebruiken. Dat vertroebelt zijn/haar positie en verzwakt de raad. De griffie zorgt dat raadsleden hun werk goed kunnen doen. Hij/zij is hun steun en toeverlaat en hun poort naar de ambtenaren.
De pers. Dat is immers ook de waakhond van de lokale democratie. Raadsleden moeten kunnen uitleggen op welke gronden ze beslissingen nemen. Wanneer ze zich daarover moeten verantwoorden naar de burgers, dan wordt de neiging om klakkeloos met het college mee te stemmen minder. Politiek heeft goede journalisten nodig.
4. Wat heeft je raad ondernomen om meer grip op regionale samenwerkingsverbanden en verbonden partijen te krijgen?
We hebben informatiebijeenkomsten, soms samen met raden van buurgemeenten. We lopen aan tegen het feit dat voordat de samenwerkingen startten er te veel uit handen is gegeven, daardoor hebben we nu het nakijken.
Samen met een collega raadslid van een andere fractie heb ik onderzocht in hoeverre het mogelijk is om meer structurele samenwerking tussen de raden te krijgen richting de gemeenschappelijke regelingen. Daar was het nog te vroeg voor.
5. Elke gemeente geeft op haar eigen manier invulling aan burgerparticipatie. Kun je het beste voorbeeld uit je gemeente geven?
Het beste voorbeeld vind ik de het burgerparticipatietraject rondom het Middenterras. Onze gemeente bestaat uit drie gebieden, de Maasvallei, het Heuvelland met het plateau en het overgangsterrein daartussen: het Middenterras. Dat gebied is een combinatie van natuur, wonen, infrastructuur, losse bebouwing, landbouwgrond en toeristisch interessant gebied. Het één bevordert niet noodzakelijk het ander en er ontbreken verbindingen. Hoe ga je daar iets aan doen? Dat was de vraag. Veel mensen zijn gemobiliseerd (soms letterlijk door wandelingen) om daarover mee te denken en de resultaten van het proces zijn ook meegenomen in de uitwerking van de plannen. Het proces is nog niet voltooid en er moet nog veel gebeuren, maar de aanzet was goed.
6. Gemeenteraden reserveren minder dan 1% van het gemeentelijk budget voor opleiding, onderzoek en ondersteuning (griffie) door en voor de raad. Is er door jouw raad hiervoor voldoende gereserveerd?
Ik weet niet precies hoeveel er gereserveerd is, maar ik weet wel dat er voldoende in de kennis en kunde van de raad is geïnvesteerd. Ik heb een aantal bijzonder leerzame cursussen kunnen volgen. Helaas merkte je dan telkens dat juist de raadsleden die in het oude stramien werken, niet aanwezig waren. Ik ervoer dat als teleurstellend.
7. Als de burgemeester direct gekozen zou worden door de inwoners, wat verandert dit dan volgens jou aan de verhouding tussen de raad en de burgemeest?
Dit is iets waar ik nog niet uit ben. Hoe stel je de kieslijst samen? De burgemeester moet los van de partijen staan en niet op dezelfde voet als de gemeenteraad. Wanneer de mensen hun eigen burgemeester kiezen, zal zijn/haar takenpakket moeten veranderen. Ik denk niet dat hij/zij dan voorzitter van de raad kan blijven en wat is de burgemeester in het college? Kiezen de inwoners dan een collegelid rechtstreeks?
Burgemeester moet dan wellicht een volledig eigenstandige positie worden met enige mandaten, of juist helemaal geen politieke taken. Meer een verbindende en representatieve functie. Ingewikkeld.
Inwoners hebben behoefte aan een burgemeester, het voelt als eigen, vertrouwd, van ons. Een burgemeester moet dat ook zijn. Ze dichten een burgemeester meer macht toe dan aan de functie toebedeeld is. En juist daardoor weegt die stem zwaarder. Een fascinerend mechanisme.
8. Hoe ervaar je de ondersteuning door de griffie en waar zie je eventuele verbeteringen?
Onze griffie heeft last van een zwakke positie doordat de raad daar geen duidelijke afspraken over heeft gemaakt. De griffie gaat zich daardoor meer als een secretaris van de raad gedragen dan als een wezenlijke factor om de raad in positie te houden. Er blijft de griffie weinig anders dan met formele afspraken te schermen, artikelen uit wetten en verordeningen. Ik wens de griffie meer kracht en meer uitgesproken mandaat toe. Ik hoop dan ook dat de nieuwe raad een sterke, gemotiveerde werkgeverscommissie vormt waar de griffie echt iets aan heeft.
9. Stelt jouw gemeenteraad een overdrachtsdocument voor de nieuwe raad na maart 2022 op? Zo ja, wat zou jij de nieuwe gemeenteraad willen meegeven in een overdrachtsdocument?
Dat is wel de bedoeling. Wat ik er zeker in op zou nemen is de positie van de griffie en de functie van de werkgeverscommissie, zodat de nieuwe raad van begin af aan bewust is van het belang van deze functie en de mogelijkheden die daarmee geboden worden.
Bij ons is een voorzet naar de profielvorming voor de nieuwe burgemeester ook niet gek. De kans dat het anders blijft hangen in clichés, als verbindend en met beide voeten in de samenleving, wordt dan kleiner. Wat heeft een burgemeester nodig aan kwaliteiten om eigenstandig te kunnen functioneren tussen raad, college en burgers?
10. Welke factoren bepalen voor jou de keuze om wel of niet door te gaan als raadslid bij de komende verkiezingen?
Bij de komende verkiezingen verandert er veel voor mij. GroenLinks gaat samen met de PvdA, wat ik op zichzelf geen slechte zaak vind, maar ik pas daar niet bij. Er vormde zich echter een nieuwe lokale partij waar ik mij wel in thuis voel. Ik ga dus de verkiezingen in met Open Democratisch Eerlijk (ODE).
Het is fijn om samen te werken met mensen die op zoek zijn naar vernieuwing in de democratie en bereid zijn buiten de grenzen van het bekende bestuurlijke stramien te denken. Ik hoop dat we meer dan één zetel halen. Voor mezelf omdat ik dan niet meer alleen zit, maar vooral ook omdat de inwoners van onze gemeente daarmee duidelijk maken dat ze de manier waarop het nu gaat zat zijn. Dat is noodzakelijk om iets te veranderen.
11. Als je doorgaat, ben je dan beschikbaar als wethouder?
Jazeker, mijn vingers jeuken.
12. Terugblikkend op je hele raadslidmaatschap, op welke van je prestaties ben je het meest trots? Wat vind je tot nu toe je beste prestatie?
Ik voel mij altijd erg trots als mensen tegen me zeggen dat ze eindelijk begrijpen waar het over gaat als ik over politiek schrijf. Dat vind ik belangrijk. Taal is een machtig wapen waarmee je mensen bewust buiten spel kunt zetten. Ik probeer dat tegen te gaan.
Als raadslid vind ik mijn grootste prestatie dat het me gelukt is om een bijzonder technisch schoolgebouw dat het college wilde slopen, te redden. Het wordt nu een centrum voor permacultuur en krijgt een sociale functie. Een plan dat perfect past binnen het gedachtegoed van Cittaslow, dat ijvert voor verantwoord omgaan met landschap en natuur en dat mensen ertoe wil bewegen iets minder jachtig te leven, en gezond en van dichtbij te eten.
13. Wat is de beste tip die je een nieuw raadslid zou geven?
Neem de tijd om te leren en zoek gerust contact met mensen in andere fracties. Jullie zijn samen de raad.
